Αρχική » Κάπνισμα στην εφηβεία. Ό,τι χρειάζεται να ξέρει ένας γονιός ώστε να βοηθήσει ουσιαστικά!
Παιδί

Κάπνισμα στην εφηβεία. Ό,τι χρειάζεται να ξέρει ένας γονιός ώστε να βοηθήσει ουσιαστικά!

Η εφηβεία είναι μια εποχή που το άτομο διαμορφώνει τον χαρακτήρα του και διαπραγματεύεται κομμάτια της προσωπικότητας του. Ο καθένας βιώνει αυτήν την εμπειρία διαφορετικά. Είναι μια εποχή μεταβατική και η μετάβαση στην ενήλικη ζωή δεν είναι εύκολη. Η εφηβεία συμβαδίζει χέρι – χέρι με διάφορες αλλαγές όπως φυσικές, ψυχολογικές και συναισθηματικές.

Γράφει η MSc Ψυχολόγος – Bodynamic Practitioner Νικέλα Καποτά

Ένας έφηβος πρέπει να πάρει τον έλεγχο του μέλλοντος του και το κάθε παιδί έχει να διαχειριστεί τα δικά του θέματα. Για κάποιους αυτή η μετάβαση είναι πιο εύκολη και για άλλους πιο προβληματική. Σε αυτή τη φάση είναι που είναι ιδιαιτέρως ευάλωτοι σε διάφορα είδη εθισμού όπως το αλκοόλ, τα video games και διάφορα ναρκωτικά όπως το τσιγάρο.
Πολλοί γονείς αγχώνονται με το ζήτημα του καπνίσματος. Εάν ανακαλύψατε ότι ο έφηβος σας καπνίζει σίγουρα θα έχουν δημιουργηθεί ερωτήματα ή απορίες: «Γιατί άρχισε να καπνίζει;» και «Πώς πρεπει να αντιδράσω;» αλλά και κυρίως «Πώς μπορώ να βοηθήσω τον έφηβο να κόψει το κάπνισμα;».

Γιατί ξεκινούν το κάπνισμα στην εφηβεία;

Οι έφηβοι νομίζουν ότι μπορούν να διακόψουν όποτε επιθυμούν το κάπνισμα. Μα είναι κάτι που δεν ισχύει στην πραγματικότητα γιατί ο εθισμός στο τσιγάρο αποτελεί μια δύσκολη κατάσταση. Οι περισσότεροι ενήλικες καπνιστές ξεκίνησαν να καπνίζουν στην εφηβεία και πολλοί δεν θεωρούσαν ότι θα εθιστούν. Για αυτό και είναι πολύ πιο εύκολο να μην ξεκινήσεις το τσιγάρο καθόλου.
Υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους αρχίζει ο έφηβος να καπνίζει. Αρχικά μπορεί να είναι η επιθυμία για την υπέρβαση των γονικών απαγορεύσεων- για να «σηκώσει ανάστημα»- και να αποδείξει ότι απελευθερώνεται από την εποπτεία τους. Ο έφηβος σας θέλει να νιώσει ότι έχει τον έλεγχο του εαυτού του και ότι αποφασίζει αυτός για την ζωή του.
Μπορεί επίσης το κάπνισμα να είναι μέρος του πειραματισμού ενός εφήβου όμως αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιο εθισμό. Είναι σημαντική η επικοινωνία που έχετε χτίσει με το παιδί σας ώστε να μπορείτε να συζητήσετε τέτοια θέματα.
Μπορεί να είναι τα υπάρχοντα προβλήματα στην οικογένεια που επηρεάζουν τον έφηβο όπως ένα διαζύγιο, οικονομικά προβλήματα, ή κάποια αρρώστια, ή μια ερωτική απογοήτευση ή ακόμα και προβλήματα στο σχολείο. Δεν μπορούμε να υποτιμήσουμε και το φαινόμενο της μίμησης και της ανάγκης να ανήκει ο έφηβος σε μια κοινωνική ομάδα. Δυστυχώς για να γίνει μέλος σε κάποια ομάδα μπορεί να νιώθει ότι προϋπόθεση είναι το κάπνισμα. Έτσι το τσιγάρο μετατρέπεται σε μια νέα ελκυστική εμπειρία.

Πώς είναι καλύτερο να αντιδράσει ο γονιός;

Φροντίστε η αντίδραση σας να μην είναι δραματική, να μην ηθικοποιήσετε το θέμα και να μην τιμωρήσετε ή απαγορεύσετε το κάπνισμα. Αντιθέτως προσπαθήστε να καταλάβετε γιατί ο έφηβος σας καπνίζει και τι έχει να σας πει. Αυτό δεν σημαίνει ότι υποτιμάτε την κατάσταση αλλά ουσιαστικά επιδιώκετε να πείσετε το παιδί σας ότι πρέπει να ελευθερώσει τον εαυτό του από αυτό τον εθισμό.
Χρειάζεται να βρείτε όλους του δυνατούς τρόπους που μπορείτε να βοηθήσετε τον έφηβο και να δείξετε εμπιστοσύνη και στήριξη στην προσπάθεια του να το κόψει, έτσι ώστε να μην νιώθει ότι θα κριθεί από τις δυσκολίες ή κάποιο πιθανό πισωγύρισμα. Είναι δύσκολο να μπείτε στη διαδικασία να βοηθήσετε τον έφηβο σας να κόψει το τσιγάρο. Θα πρέπει να αποδεχτείτε ότι είναι πιθανό η διακοπή να είναι δύσκολη.
Ας παρατηρήσετε τον ρυθμό ζωής και τις συνήθειες του εφήβου σας ώστε να μπορείτε να τον κατανοήσετε πιο εύκολα. Εάν αναλάβετε ως γονέας αυτή την ευθύνη, πρέπει πάντα να προσέχετε να το κάνετε καλόβουλα και με κατανόηση. Είναι σημαντικό να κατανοήσει και ο ίδιος ότι όσο νωρίτερα το κόψει τόσο καλύτερα για εκείνον για να αποφύγει τους πιθανούς κινδύνους του καπνίσματος και τόσο πιο πιθανό είναι να γλιτώσει από τον εθισμό του τσιγάρου.

Δώστε το παράδειγμα!

Η επιρροή σας είναι αναμφισβήτητη απέναντι στο παιδί σας. Μην καπνίζετε μπροστά του. Η αλήθεια είναι ότι είναι δύσκολο να πείσετε τον έφηβο να κόψει το κάπνισμα. Ειδικά αν εσείς σαν γονείς είστε καπνιστές ή έχετε κάποια εξάρτηση σε κάποια άλλη ουσία όπως το αλκοόλ. Οποιοδήποτε επιχείρημα θα είναι ανώφελο. Ο έφηβος θα ακολουθήσει το παράδειγμα του γονέα.
Αν όμως, προτείνετε να κόψετε το τσιγάρο μαζί του αυτό θα δώσει και στους δυο κίνητρο για την διακοπή! Εξηγήστε στον έφηβο πόσο δυσαρεστημένος είστε με το κάπνισμα και πόσο δύσκολο είναι να το κόψετε και ότι θα συνεχίσετε να προσπαθείτε μέχρι να το κόψετε για τα καλά.Βάλτε όρια. Ξεκαθαρίσετε σε ποιους χώρους ή καταστάσεις απαγορεύεται το τσιγάρο. Αποθαρρύνετε την χρήση των ηλεκτρονικών τσιγάρων.
Ανοίξτε διάλογο. Πείτε στον έφηβο πόσο επιθυμείτε να κόψει το τσιγάρο όχι όμως με απαιτητικό τρόπο ούτε με εντολές και τελεσίγραφα. Αντί να τον συναντήσετε με θυμό ρωτήστε τι τον έκανε να ξεκινήσει το τσιγάρο. Μπορεί να ήθελε να ανήκει σε μία ομάδα ή να νιώσει πιο μεγάλος. Μόλις κατανοήσετε τον λόγο για τον οποίο καπνίζει θα είστε σε θέση να βρείτε την καλύτερη λύση για την κατάσταση και να τον βοηθήσετε.

Συζητήστε μαζί του

Μην του κάνετε διάλεξη για τους κινδύνους του καπνίσματος. Ρωτήστε τον αν έχει αναρωτηθεί για την αρνητική πλευρά αυτής της συνήθειας. Συζητήστε τη δική σας οπτική με έμφαση στο κομμάτι της ματαιοδοξίας του εφήβου και προσπαθήστε να δώσετε έμφαση στα παρακάτω:

  • Εξηγήστε του ότι το κάπνισμα έχει πολύ κακές συνέπειες για την υγεία.

Επηρεάζει τη λειτουργία των πνευμόνων και άρα και την αθλητική απόδοση. Μιλήστε του για την φυσική φθορά, τον δείκτη θνησιμότητας, για τις αρνητικές συνέπειες στην σεξουαλικότητα και την γονιμότητα. Ενημερώστε τον για τις ασθένειες που έχουν συνδεθεί με το τσιγάρο όπως: καρδιοπάθεια, εγκεφαλικό, βλάβη στους πνεύμονες, πολλοί τύποι καρκίνου, ασθένεια των ούλων, ασθένεια των ματιών, αυξημένος κίνδυνος για λοιμώξεις (όπως πνευμονία), μεγαλύτερος κίνδυνος διαβήτη, ασθενέστερα οστά που είναι πιο εύκολο να σπάσουν, δερματικά προβλήματα όπως ψωρίαση, ζαρωμένο δέρμα, έλκη.

  • Μιλήστε!

Μιλήστε τους για γνωστούς σας ή διάσημους που είχαν προβλήματα που σχετίζονται με το κάπνισμα για να μπορέσουν να έχουν μια εικόνα των συνεπειών. Εκτός από τα χρόνια προβλήματα οι έφηβοι μπορούν να δουν άμεσες επιπτώσεις στο σώμα τους: κακή αναπνοή, μυρωδιά στα ρούχα και τα μαλλιά, κιτρίνισμα στα δόντια και τα δάχτυλα. Επίσης, οι έφηβοι που καπνίζουν έχουν μεγαλύτερο ρίσκο τραυματισμού και ασθένειας καθώς και χαμηλότερο χρόνο ανάρρωσης και από τραυματισμούς και από ασθένειες.

  • Εξηγήστε του αναλυτικά τις επιπτώσεις.

Μπορείτε επίσης, να εξηγήσετε στον έφηβο ότι το σώμα του ακόμα αναπτύσσεται. Το τσιγάρο λοιπόν, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά αυτή την ανάπτυξη. Η μη ολοκληρωμένη ανάπτυξη τους κάνει τον έφηβο πιο επιρρεπή στον εθισμό και τις παρορμητικές συμπεριφορές στο μέλλον.

  • Ας αναφέρετε και το οικονομικό.

Ένα σημαντικό επιχείρημα σε αυτή την ηλικία είναι το οικονομικό αντίκτυπο της συνήθειας αυτής. Υπάρχουν ακόμα και εφαρμογές που μπορούν να υπολογίσουν πόσα λεφτά ξοδεύει κάποιος στα τσιγάρα. Συζητήστε πώς θα μπορούσε εναλλακτικά να επενδύσει τα χρήματα που αναλώνει για την αγορά τσιγάρων αναφέροντάς του χόμπι και δραστηριότητες τα οποία αγαπάει πολύ.

  • Εξηγήστε τις κοινωνικές επιπτώσεις του καπνίσματος στη ζωή του.

Να θυμάστε ότι τα πιο βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα του καπνίσματος είναι πιο πειστικά απέναντι στο παιδί καθώς μπορεί να τα δει. Πείτε του επίσης, πως η συνήθεια αυτή θα τον απομακρύνει από κάποιες επαφές ή και από μια πιθανή σχέση και έτσι θα χάσει κάποιες ευκαιρίες κοινωνικοποίησης. Επίσης, εξηγήστε ότι η συνήθεια του αυτή μπορεί να επηρεάσει αρνητικά φίλους ή και συγγενείς που δεν καπνίζουν αλλά είναι αποδέκτες του καπνού και των συνεπειών του όταν τον συναναστρέφονται κοινωνικά.

  • Τονίστε πως με αυτόν τον τρόπο, δεν πετυχαίνει την ουσιαστική ελευθερία του.

Εξηγήστε του πως ένας εθισμός οδηγεί στην απώλεια της αυτονομίας και της ελευθερίας του ατόμου. Ενώ πολλοί καπνιστές πιστεύουν ότι το κάπνισμα τους βοηθά στην διαχείριση του στρες, στην πραγματικότητα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Το μόνο που πετυχαίνει είναι να να κατεναύσει τη φωνή μέσα του που ζητάει νικοτίνη. Στην πραγματικότητα είναι η διαδικασία εισπνοής και εκπνοής που βοηθά στο στρες και για αυτό θα ήταν πολύ καλύτερο να κάνετε μαζί μερικές ασκήσεις αναπνοής όταν βιώνει κρίσεις άγχους.

Ίσως και κανένα επιχείρημα να μην είναι αρκετό από μόνο του…

Είναι πιθανό ότι κανένα επιχείρημα δεν είναι αρκετό από μόνο του. Να μην ξεχνάτε ότι οι καπνιστές δεν καπνίζουν μόνο με γνώμονα την απόλαυση αλλά και από εθισμό. Ο έφηβος χρειάζεται στήριξη και κατανόηση ώστε να έχει την αυτοπεποίθηση να κόψει το τσιγάρο. Βοηθήστε τον έφηβο να φτιάξει ένα πλάνο. Ένα από τα εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν στην διακοπή του καπνίσματος είναι κάποια εφαρμογή που είναι σχεδιασμένη για αυτό.
Οι έφηβοι είναι πολύ εξοικειωμένοι με μια τέτοια διαδικασία και είναι πολύ πιθανό να τους δώσει το κίνητρο που χρειάζονται. Είναι σημαντικό το παιδί σας να νιώθει υποστήριξη, και μια εφαρμογή που δίνει καθημερινό κίνητρο μπορεί να βοηθήσει. Αν ο έφηβος σας είναι διατεθειμένος να επισκεφτείτε το γιατρό ή κάποιο ειδικό διακοπής καπνίσματος να συζητήσει τις επιλογές του απευθείας μαζί του, αυτό είναι μια ιδανική επιλογή. Εναλλακτικά μπορείτε να ψάξετε ομάδες υποστήριξης μέσω διαδικτύου.
Ρωτήστε τον αν οι φίλοι του έχουν προσπαθήσει να το κόψουν και αναλύστε γιατί είχαν ή δεν είχαν επιτυχία. Ρωτήστε τον έφηβο ποιες στρατηγικές διακοπής πιστεύει ότι είναι καλύτερες και προτείνετε και εσείς κάποιες. Βοηθήστε τον να κάνει μια λίστα με τους λόγους για τους οποίους θέλει να κόψει το κάπνισμα. Αυτή η λίστα μπορεί να αποτελεί κίνητρο εναντίον του πειρασμού. Δημιουργώντας μια τέτοια λίστα θα είναι πιο εύκολο να εκφράσει και την αντίρρησή του κοινωνικά στις παρέες του καθώς θα έχει έναν ξεκάθαρο στόχο.

Προετοιμάστε τον για το «μετά» αν κόψει το κάπνισμα

Συζητήστε πόσο εύκολο είναι να αποφύγει τον πειρασμό με το να αποφύγει άτομα, μέρη και δραστηριότητες που συνδέονται με το κάπνισμα τουλάχιστον για το πρώτο διάστημα της απεξάρτησης. Μπορείτε να τον βοηθήσετε ακόμα και με το να προβάρετε στιγμές που θα βρεθεί στην κατάσταση να χρειαστεί να πει όχι στο τσιγάρο. Να συζητήσετε πως φαντάζεται ότι θα αισθανθεί και να τον βοηθήστε τον να προετοιμάσει την αντίδρασή του.
Άλλωστε η περιέργεια και η επιρροή των ομοίων είναι ο πιο συνήθης λόγος που ξεκινούν το κάπνισμα. Εφόσον αποδομήσετε αυτά και το παιδί έχει ένα υποστηρικτικό πλαίσιο, θα είναι πιο εύκολο να επιλέξει να το κόψει. Βάλτε μια ημερομηνία που θα είναι η μέρα που θα σταματήσει να καπνίζει. Προετοιμάστε τον για τη «λιγούρα» που θα νιώσει καθώς το σώμα του θα αναζητά την νικοτίνη. Με υπομονή, βαθιές αναπνοές ή με το να βγει μια βόλτα μπορεί να μετακινηθεί από αυτή την σωματική αίσθηση. Ίσως η χρήση τσίχλας ή κάποιου υγιεινού σνακ να βοηθήσει.

Ακόμα και αν δεν καπνίζει, συζητήστε μαζί του!

Συζητήστε με τον έφηβο ότι οι πρώτες μέρες θα είναι οι δυσκολότερες και υπάρχει η πιθανότητα πισωγυρίσματος.  Καθώς όμως θα παγιωθεί η νέα συνήθεια προοδευτικά αυτό θα γίνει πιό εύκολο. Όσο περισσότερη υποστήριξη έχει, ο έφηβος τόσο καλύτερα. Και να θυμάστε να μείνετε υποστηρικτικοί ακόμα και όταν θα κάνει κάποιο πισωγύρισμα. Δώστε του τα εύσημα για την όποια εξέλιξη και βοηθήστε το να δει τι μπορεί να βελτιώσει την επόμενη φορά.
Γιορτάστε την επιτυχία του και δώστε του θετική ενίσχυση που μπορεί να βοηθήσει τον έφηβο σας να διατηρήσει το κίνητρο να σταματήσει το κάπνισμα για πάντα. Αν ο έφηβος σας δεν καπνίζει, μην αποφύγετε να του συζητήσετε για τους κινδύνους του τσιγάρου. Η αποφυγή του είναι μια από τις καλύτερες επιλογές που θα μπορούσε να κάνει. Η ανοιχτή και ειλικρινής επικοινωνία είναι πολύ σημαντική και έχει καλύτερα αποτελέσματα από την επιτακτική συμπεριφορά ή την αποφυγή του θέματος.

Νικέλα Καποτά MSc
Ψυχολόγος / Bodynamic Practitioner
nikelakapota.gr
info@nikelakapota.gr
6945038881
Αγίας Παρασκευής 55, Χαλάνδρι
Πηγή boro.gr

Recent Comments